Tục tặng củi mùa đông của người Cơ Tu

Thứ sáu, 13/12/2013 10:37

(Cadn.com.vn) - Đến với đồng bào Cơ Tu ở các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam, nhất là các huyện biên giới như Nam Giang, Tây Giang vào những ngày mùa đông, chúng ta bắt gặp những hình ảnh thân quen của các chị em phụ nữ Cơ Tu mang gùi chất đầy củi sau lưng đến biếu tặng nhau, như ấm thêm tình yêu thương, sự chia sẻ trong cộng đồng mỗi mùa đông đến.

Nặng trĩu trên vai những chiếc gùi củi mang tặng nhà trai nơi vùng cao biên giới.

Nếu mùa hạ, người Cơ Tu có tục Pa ngoách (lễ kết nghĩa), mùa xuân có tục Rơ dáo (đem cơm thăm viếng nhau đầu năm), thì đặc biệt trong mùa đông lạnh lẽo, cộng đồng người Cơ Tu ở Tây giang nói riêng, tộc người Cơ Tu nói chung có thêm tục Dáo oói (thăm và tặng những gùi củi cho nhau)... Tập tục tặng củi của người Cơ Tu không rõ nguồn gốc và có từ khi nào nhưng theo những người cao niên vùng cao biên giới H. Tây Giang cho biết từ xưa đã thấy tồn tại tập tục trong đời sống sinh hoạt của cộng đồng. Đây là tập tục đẹp và ý có nghĩa nhân văn sâu sắc, là một phần nét văn hóa truyền thống mà cha ông Cơ Tu để lại.

Thường sau khi hoàn tất công việc nương rẫy, bên nhà gái luôn là người chủ động chọn ngày để vào rừng kiếm củi và mang tặng những gùi củi cho nhà trai vào dịp cuối năm. Ngày xưa việc tặng củi cũng có những quy định mang tính truyền thống, củi tặng có khi là củi tươi, nhưng phải được chẻ nhỏ, đều và đẹp, thường là các cây gỗ dễ cháy, có than tốt như chôm chôm, sến... Tùy theo điều kiện của từng gia đình nhà gái, giàu thì thăm hơn 30 gùi (bó) củi, nghèo thì ít hơn. Củi được nhà trai tiếp nhận và xếp gọn phơi khô trên các giàn bếp (Rơ pang) của nhà mình và lấy dùng khi cần trong dịp lễ, Tết và biếu tặng một phần cho anh em.

Những đống củi được phụ nữ Cơ Tu chẻ nhỏ, xếp gọn chuẩn bị gùi tặng nhà trai.

Mỗi độ gần Tết, gia đình nhà gái lại thu xếp thời gian đi kiếm củi để thăm viếng và tặng củi cho nhà trai, còn bên nhà trai lo cơm nước, rượu và ít đồ dùng tặng lại nhà gái như chóe, chiếu, chén, bát...

Tục tặng củi của người Cơ Tu Tây Giang là nét đẹp vốn quý của dân tộc Cơ Tu cần được gìn giữ và phát huy. Tuy nhiên, đứng trước nạn khai thác rừng bừa bãi, diện tích rừng ngày một hạn hẹp dần thì việc kiếm củi tươi để làm quà tặng cũng ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường. Nhưng nếu chúng ta biết cách giữ rừng, bảo vệ rừng, trồng và cải tạo rừng tốt, với tinh thần chủ yếu là thăm tặng củi khô hoặc củi tươi dù ít nhưng quan trọng là mang đậm giá trị văn hóa, chia sẻ và giúp đỡ nhau, nhất là những gia đình có hoàn cảnh khó khăn... Có như vậy, trong tương lai, tập tục tặng củi trong những mùa đông giá rét mới giữ được giá trị văn hóa truyền thống độc đáo của người tộc Cơ Tu nói riêng, văn hóa Việt Nam nói chung.

PƠ LOONG PLÊNH